مقدمه و معرفی کلی استان کهگیلویه و بویراحمد
استان کهگیلویه و بویراحمد، نگین سبز و کوهستانی جنوب غربی ایران، استانی است با طبیعتی بکر، تاریخی کهن و فرهنگی غنی. این استان به عنوان یکی از قطبهای مهم گردشگری طبیعی کشور شناخته میشود و مقصدی ایدهآل برای علاقهمندان به کوهنوردی، طبیعتگردی و تجربه زندگی عشایری است. موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد آن در دل رشتهکوههای زاگرس، باعث شکلگیری مناظر خیرهکننده، رودخانههای خروشان و آبوهوایی معتدل شده است.
نام استان کهگیلویه و بویراحمد از دو بخش اصلی تشکیل شده است: “کهگیلویه” به مناطق شمالی و غربی استان اشاره دارد و “بویراحمد” نام یکی از بزرگترین و شناختهشدهترین ایلهای ساکن در مناطق مرکزی و شرقی است. مرکز این استان، شهر یاسوج است که در ارتفاع حدود ۱۸۷۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و یکی از مرتفعترین مراکز استان در ایران محسوب میشود. این ارتفاع سبب شده تابستانهایی خنک و زمستانهایی پربرف داشته باشد.
شناخت استان کهگیلویه و بویراحمد فراتر از جغرافیا است؛ این استان گهواره فرهنگ ایلی و عشایری، مردمانی مهماننواز و سختکوش، و میراثی ملموس و ناملموس ارزشمند است. اقتصاد آن بر پایه کشاورزی، دامداری و بهطور فزایندهای، گردشگری استوار است. نوشتن از این استان، سفری است به اعماق تاریخ، طبیعت و زندگی اصیل ایرانی.
جمعیت کهگیلویه و بویراحمد بر پایه سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ برابر با ۷۱۳٬۰۵۲ نفر بوده که ۵۰ درصد آنها در شهرستان بویراحمد حضور دارند.توضیحات بیشتر در ویکی پدیا
جغرافیا و موقعیت استراتژیک استان
استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶٬۲۴۹ کیلومتر مربع، در جنوب غربی ایران و در قلب رشتهکوههای زاگرس واقع شده است. این استان از شمال و شرق به استان اصفهان، از جنوب به استان بوشهر، از غرب به استان خوزستان و از شمال غرب به استان چهارمحال و بختیاری محدود میشود. موقعیت کوهستانی آن باعث شده تا نقش مهمی به عنوان یک “برج آب” در منطقه ایفا کند، چرا که سرچشمه بسیاری از رودخانههای مهم مانند رودخانه بشار، زهره و مارون است.
تنوع توپوگرافی در استان کهگیلویه و بویراحمد شگفتانگیز است: از قلههای سر به فلک کشیده مانند قله دنا (بلندترین قله رشتهکوه زاگرس با ارتفاع ۴۴۰۹ متر) تا درههای عمیق، جنگلهای بلوط متراکم، غارهای طبیعی و چشمههای آب معدنی متعدد. منطقه حفاظتشده دنا با ذخیره گاه زیستکره یونسکو، یکی از ارزشمندترین اکوسیستمهای ایران را در خود جای داده و محل زندگی گونههای نادر گیاهی و جانوری است.
این موقعیت جغرافیایی نه تنها بر طبیعت، بلکه بر آبوهوا و معیشت مردم نیز تأثیر گذاشته است. آبوهوای کهگیلویه و بویراحمد به طور کلی معتدل کوهستانی است، با زمستانهای بسیار سرد و پربرف در ارتفاعات و تابستانهای معتدل و دلپذیر. این شرایط، امکان توسعه فعالیتهایی مانند کشاورزی دیم، باغداری (به ویژه سیب و گردو) و دامداری ییلاقی-قشلاقی (عرصهنشینی) را فراهم کرده است.
شهرهای استان:
یاسوج:
مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، شهری کوهستانی با ارتفاع حدود ۱۸۷۰ متر از سطح دریا است که در دامنههای رشتهکوه زاگرس و در کنار رودخانه بشار آرام گرفته است. این شهر با لقبهای “عروس زاگرس” و “شهر آب و آینه” شناخته میشود.
دهدشت:
دَهِدَشت، نگینی تاریخی در غرب استان کهگیلویه و بویراحمد، شهری است با دو چهره متمایز: شهر تاریخی و ویرانههای کهن و شهر جدید و امروز. این شهر در گذشته به دلیل عظمت و شکوهش “شهر هزاره” لقب داشت و هماکنون مرکز شهرستان کهگیلویه است. بقایای شهر قدیم دهدشت با مساحتی حدود ۴۰ هکتار، یکی از بزرگترین بافتهای تاریخی ایران پس از یزد و اصفحان بهشمار میرود و موزهای روباز از معماری دوران صفویه و زندیه است که شامل کاروانسرا، بازار، حمام، مسجد و آبانبارهای متعدد میشود. قلعه دختربر فراز تپهای مشرف به شهر، نماد مقاومت و دیدهبانی منطقه است. دهدشت با اقلیم نسبتاً گرمتر از یاسوج، در کنار رودخانه خیرآباد و در دشتی حاصلخیز واقع شده و اقتصاد آن بر پایه کشاورزی (بهویژه گندم و برنج)، باغداری و دامداری استوار است. این شهر، دروازه ورود به جاذبههای جنوبی استان و تلفیقی جذاب از تاریخ پرافتخار، طبیعت و زندگی معاصر است.
گچساران:
گَچساران، قطب اقتصادی و انرژیخیز استان کهگیلویه و بویراحمد، شهری است که هویت و رونق آن را میدان نفتی گچساران، از قدیمیترین و غنیترین میادین نفتی ایران و خاورمیانه رقم زده است. این شهر که در جنوب غربی استان و در همسایگی خوزستان قرار دارد، با لقب “شهر نفت و نخل” شناخته میشود، چرا که درختان نخل گرمسیری در کنار تأسیسات و دکلهای نفتی، نمایی منحصربهفرد به آن بخشیدهاند. اقتصاد گچساران بهطور کامل تحتالشعاع صنعت نفت و گاز قرار دارد و علاوه بر استخراج، عملیات پالایش و بهرهبرداری در پالایشگاه گاز بیبیحکیمه نیز در این منطقه انجام میگیرد. با وجود این هویت صنعتی قوی، گچساران از جاذبههای طبیعی مانند تنگه لیرآب و آبشار زیبای مارگون در مجاورت آن نیز بهره میبرد، اما آنچه سیمای غالب این شهر را تعریف میکند، موتور محرکه اقتصادی و نقش حیاتی آن در صنعت نفت کشور است.
چرام:
چرام، نگین سرسبز و خوشآبوهوای شرق استان کهگیلویه و بویراحمد، شهری است که زیباییاش را از پیوند دشتهای حاصلخیز و کوههای زاگرس وام میگیرد. این شهرستان به عنوان یکی از قطبهای مهم کشاورزی و باغداری استان، با تولید برنج مرغوب، انار و مرکبات شناخته میشود. اما آنچه نام چرام را در میان طبیعتدوستان بر سر زبانها میاندازد، وجود چشمه بلقیس، یکی از زیباترین و بزرگترین چشمههای طبیعی استان است که آب زلال و خنک آن از دل زمین میجوشد و منظرهای چشمگیر و روحنواز را در کنار درختان کهنسال ایجاد کرده و به یکی از اصلیترین مقاصد گردشگری و تفریحی منطقه تبدیل شده است. چرام با مردمانی مهماننواز و بافتی عشایری-روستایی، ترکیبی دلانگیز از فرهنگ اصیل لری، طبیعت بکر و رونق کشاورزی را به نمایش میگذارد.
سیسخت:
شهر سیسخت، دروازه افسانهای ورود به قلمرو کوهستان دنا، در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد و در پای بلندترین قله رشتهکوه زاگرس قرار گرفته است. این شهر به دلیل موقعیت استراتژیک خود به عنوان پایگاه اصلی کوهنوردان و طبیعتگردانی شناخته میشود که قصد فتح قلههای سر به فلک کشیده دنا یا گشتوگذار در دامن جنگلهای بلوط و مراتع سرسبز آن را دارند. هوای خنک و مطبوع در فصلهای بهار و تابستان، چشمهساران زلال و مناظر پانورامایی که از شهر نمای کوهستان را به نمایش میگذارند، سیسخت را به مقصدی محبوب برای فرار از گرمای شهرهای اطراف تبدیل کرده است. این شهر کوچک و آرام، با اقامتگاههای متنوع خود، میزبان مشتاقان طبیعتگردی و ماجراجویی در یکی از بکرترین مناطق ایران است.
باشت:
شهر باشت، واقع در غربیترین نقطه استان کهگیلویه و بویراحمد، به عنوان دروازه ارتباطی این استان با خوزستان و یک گذرگاه مهم شناخته میشود. این شهرستان در منطقهای با اقلیم نسبتاً گرمتر نسبت به مرکز استان قرار گرفته و اقتصاد آن به طور عمده بر پایه کشاورزی و به ویژه کشت گندم و محصولات باغی استوار است. موقعیت جغرافیایی آن در مجاورت میادین بزرگ نفتی، سبب شده تا بخشی از فعالیتهای مرتبط با صنعت نفت و گاز نیز در حریم آن جریان داشته باشد. طبیعت باشت، تلفیقی از دشتهای وسیع و تپه ماهورهای زاگرسی است که در فصل بهار جلوهای سرسبز به خود میگیرد. این شهر با حفظ بافت و سنتهای روستایی و عشایری خود، نقش مهمی در پیوند فرهنگی و اقتصادی بین دو منطقه مهم نفتخیز جنوب کشور ایفا میکند.
لنده وسوق:
لِنده، شهری در شمال شرقی استان کهگیلویه و بویراحمد، با طبیعتی کوهستانی و آبوهوایی معتدل شناخته میشود. این شهر در منطقهای سرسبز و با چشماندازهای جنگلی واقع شده و اقتصاد آن عمدتاً بر دامداری، کشاورزی و باغداری استوار است. لنده به دلیل قرارگیری در مسیر ارتباطی به استان اصفهان، از اهمیت ترانزیتی برخوردار بوده و فرهنگ و آداب و رسوم مردمانش، ریشه در سنتهای اصیل لری دارد. آرامگاه امامزاده شاهایوب در این شهر، از مکانهای زیارتی مورد توجه منطقه محسوب میشود.
سوق، یکی از شهرستانهای تازهتأسیس استان است که از تفکیک شهرستان کهگیلویه به وجود آمده و مرکز آن شهر دوگنبدان میباشد. این منطقه به دلیل همجواری با میادین بزرگ نفت و گاز پارس جنوبی، از جایگاه اقتصادی و راهبردی مهمی برخوردار است. طبیعت آن تلفیقی از دشت و کوهپایه بوده و فعالیتهای عمده اقتصادی مردم، علاوه بر خدمات مرتبط با صنعت نفت، شامل کشاورزی و دامداری میشود. سوق با دارا بودن جمعیتی عمدتاً عشایری و روستایی، فرهنگ بکر و پویایی را در خود حفظ کرده است.
تاریخ و تمدن کهن استان کهگیلویه و بویراحمد
سرزمین که امروز استان کهگیلویه و بویراحمد نامیده میشود، تاریخی به درازای تمدن ایران دارد. کشف آثار باستانی مانند کتیبههای میخی در منطقه پیان و اشیای به دست آمده از تپههای تاریخی، نشان از استقرار جوامع انسانی در ادوار پیش از تاریخ، ایلامی و هخامنشی دارد. این ناحیه در مسیر راههای ارتباطی مهم قرار داشت و همواره مورد توجه حکومتهای مرکزی بوده است.
در طول تاریخ، این منطقه خاستگاه و محل زندگی ایلات و عشایر متعدد، به ویژه ایل بزرگ بویراحمد بوده است. مقاومتهای مردمی این ایلات در برابر حکومتهای مرکزی در دورههای مختلف، از جمله در برابر قاجار و پهلوی، بخش مهمی از هویت تاریخی استان کهگیلویه و بویراحمد را شکل داده است. شکلگیری استان به صورت فعلی به سال ۱۳۵۵ شمسی بازمیگردد، زمانی که از استان سابق خوزستان جدا و به عنوان استانی مستقل شناخته شد.
میراث تاریخی این استان تنها به بناهای باستانی محدود نمیشود، بلکه سنتهای شفاهی، آداب و رسوم، و شیوه زندگی عشایری که نسل به نسل منتقل شده، خود موزهای زنده از تاریخ و فرهنگ است. حماسهها، ترانههای محلی (لالاییها و ترانههای کار)، و داستانهای پهلوانی بخشی از این گنجینه ناملموس هستند که ریشه در اعماق تاریخ این دیار دارند.
مردم شناسی، فرهنگ و آداب و رسوم
مردم استان کهگیلویه و بویراحمد عمدتاً از دو گروه قومی لر (شامل ایلات بویراحمد، بهمئی، چرام، نواحی و …) و ترک قشقایی تشکیل شدهاند که هر کدام با حفظ آداب و سنن ویژه خود، در کنار هم زندگی مسالمتآمیزی دارند. زبان غالب مردم، لری با گویشهای مختلف (بویراحمدی، بهمئی و …) است. فرهنگ ایلی و عشایری نقشی اساسی در شکلدهی به هویت اجتماعی، هنرها و حتی معماری منطقه ایفا کرده است.
آداب و رسوم در استان کهگیلویه و بویراحمد بسیار غنی و متنوع است. از مراسم عروسیهای پرشکوه با رقصهای گروهی چوب (معروف به “دستمال بازی” یا “ترکه بازی”) و موسیقی محلی با سازهای کمانچه و تنبک، تا آیینهای سوگواری و مراسم مذهبی خاص، همه نشاندهنده عمق فرهنگی این جامعه است. پوشش محلی زنان و مردان، به ویژه چوقا (بالاپوش مردانه پشمی) و لباسهای رنگین زنان با زیورآلات نقره، از نمادهای شناختهشده فرهنگی این خطه است.
مهماننوازی یکی از ارکان اصلی فرهنگ مردم این استان است. “قاووت” (آرد برشته شده مخلوط با انواع مغزها و ادویه) به عنوان نماد مهماننوازی، همراه با چای، به هر مهمانی پیشکش میشود. صنایع دستی نیز آیینهای از این فرهنگ است: گلیمبافی، جاجیمبافی، نمدمالی، سفالگری و به ویژه “چاروقدوزی” (ساخت کفشهای محلی) از صنایع دستی شاخص کهگیلویه و بویراحمد به شمار میروند.
پوشش زنان ومردان لر:
لباس محلی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد: نماد هویت و زیبایی
لباس محلی مردمان استان کهگیلویه و بویراحمد، به ویژه ایل بزرگ بویراحمدی و دیگر طوایف لر، بیش از یک پوشش، نشاندهنده اصالت، تاریخ، هنر و جایگاه اجتماعی افراد است. این لباسها برای فصلهای مختلف و مراسم گوناگون تنوع دارند و عموماً از پارچههای طبیعی و با کیفیت تهیه میشوند.
لباس محلی مردان:
۱. چوقا (چوخا):معروفترین و نمادینترین بخش پوشش مردان لر است. یک بالاپوش پشمیِ دکمهدار و بلند است که معمولاً به رنگهای سفید، سیاه یا قهوهای تیره بافته میشود. چوقا بسیار گرم و بادگیر است و برای محافظت از سرما در ارتفاعات زاگرس طراحی شده است. طرحهای روی آن اغلب هندسی و نشاندهنده طایفه فرد است.
۲. شال: یک پارچه بلند و پشمی است که بر روی شانه و زیر چوقا یا به دور کمر بسته میشود. کارکرد عملی و تزئینی دارد.
۳. تنبان (شلوار): شلواری گشاد و راحت، معمولاً از پارچههای تیره رنگ است که امکان حرکت آزادانه را در کوهستان فراهم میکند.
۴. کلاه نمدی (کلاه خسروی):** کلاهی نمدی و اغلب قهوهای رنگ که بخش اصلی تکمیلکننده لباس مردان است.
۵. کُردین (کتی): نوعی کت زیرین که از پارچههای سادهتر دوخته میشود.
۶. گیوه (مالی): پایافزاری مناسب راهپیماییهای طولانی در کوهستان که از چرم و نخ پنبه ساخته میشود.
لباس محلی زنان:
لباس زنان لر بسیار رنگینتر و پرنقشونگارتر از مردان است و زیبایی و هنر را به نمایش میگذارد.
۱. لَچَک (سربند): یک سربند تزئینی و پرکار، اغلب از جنس مخمل، که با سکههای قدیمی، مروارید، پولک و منجوقدوزی تزئین میشود. لچک نشاندهنده وضعیت تأهل و گاهی ثروت خانواده است.
۲. مِینا (جلیقه): جلیقهای کوتاه و رنگین که بر روی بلوز پوشیده میشود و با نوارهای رنگی و گلدوزی تزئین شده است.
۳. پیراهن (کراس): پیراهنی بلند و گشاد با آستینهای فراخ که از پارچههای گلدار و رنگ روشن دوخته میشود و دور یقه و سرآستینها گلدوزی میشود.
۴. شلوار (تنبان): شلواری گشاد و معمولاً از جنس پارچهای هماهنگ با پیراهن که در مچ پا جمع میشود.
۵. شال (اِزار):یک شال بلند و رنگی، اغلب ابریشمی یا نخی، که بر دور کمر بسته شده و تا مچ پا آویزان است. این شال علاوه بر زیبایی، برای حفظ گرمای کمر کاربرد دارد.
۶. پاپوش:زنان نیز از گیوه یا کفشهای محلی استفاده میکنند.
نکات کلیدی:
تزئینات: سکههای قدیمی (اشرفی)، پولک، منجوق، مروارید و گلدوزیهای دستی، بخش جداییناپذیر تزئین لباس، به ویژه لباس زنان است.
کارکرد: این لباسها نه تنها برای زیبایی، بلکه برای تطابق با زندگی عشایری و کوهستانی، محافظت در برابر سرما و گرما و امکان تحرک بالا طراحی شدهاند.
مناسبتها:امروزه این لباسهای زیبا بیشتر در مراسم شاد مانند عروسیها، جشنهای محلی و جشنوارهها پوشیده میشوند و نماد غرور فرهنگی مردم منطقه هستند.
لباس محلی کهگیلویه و بویراحمد، گنجینهای زنده از هنر و هویت مردمانی است که در دل زاگرس زندگی میکنند و هر قطعه از آن، داستانی از تاریخ و طبیعت منطقه را روایت میکند.
جاذبههای گردشگری و طبیعی استان
استان کهگیلویه و بویراحمد به حق به عنوان “بهشت طبیعتگردان ایران” شناخته میشود. جاذبههای طبیعی آن آنقدر متنوع و خیرهکننده است که سفر به این استان را برای هر علاقهمندی به یک تجربه فراموشنشدنی تبدیل میکند. قله دنا، به عنوان بام زاگرس، یکی از مهمترین قطبهای کوهنوردی ایران است. پیست اسکی کاکان، تنها پیست اسکی جنوب کشور، در نزدیکی یاسوج قرار دارد و در فصل زمستان میزبان علاقهمندان است.
آبشارهای متعدد و دیدنی، از جمله آبشار یاسوج، آبشار بهرام بیگی (موردغربی)، و آبشار کمردوغ، از دیگر جذابیتهای طبیعی هستند. چشمههای آب معدنی درمانی مانند چشمه آب گرم گیوه کش در لیکک و چشمه آب گرم امامزاده جلیل در دهدشت، برای مسافران خسته، مکانهایی ایدهآل برای تمدد اعصاب محسوب میشوند. جنگلهای بلوط گسترده، به ویژه در منطقه سی سخت و پادنای سمیرم، مناظر بدیعی را در بهار و پاییز خلق میکنند.
برای گردشگران تاریخی و فرهنگی نیز استان کهگیلویه و بویراحمد گزینههای بسیاری دارد: تنگ مهریان یاسوج با مناظر صخرهای و رودخانه، پل پاتاوه(پل تاریخی پاتاوه) در مسیر یاسوج به اصفهان، قلعه داژآباد (دژآباد) در دهدشت و شهر تاریخی دهدشت (بلاد شاپور) با معماری منحصر به فرد و بافت تاریخی ارزشمند، تنها نمونههایی از این جاذبهها هستند. تماشای کوچ عشایر در بهار و پاییز نیز خود یک جاذبه زنده و پویا است.
اقتصاد، کشاورزی و صنایع دستی
اقتصاداستان کهگیلویه و بویراحمد سنتی و متکی بر بخش کشاورزی و دامداری است. حاصلخیزی نسبی زمینها و وفور آب، امکان کشت محصولاتی مانند گندم، جو، برنج، حبوبات و سبزیجات را فراهم کرده است. باغداری نیز به ویژه در تولید سیب، گردو، انگور و انجیر رونق دارد. دامداری، اغلب به شیوه سنتی و عشایری، یکی از اصلیترین مشاغل است که تولید فرآوردههای دامی مانند گوشت، لبنیات و پشم را به همراه دارد.
در سالهای اخیر، با توجه به پتانسیلهای بالای طبیعی، بخش گردشگری در استان کهگیلویه و بویراحمد به سرعت در حال رشد و تبدیل شدن به یک منبع درآمد مهم است. سرمایهگذاری در ایجاد زیرساختهای اقامتی مانند اقامتگاههای بومگردی، هتلها و همچنین توسعه مسیرهای کوهنوردی و طبیعتگردی، از اولویتهای توسعه اقتصادی استان است. وجود معادن غنی از جمله نفت و گاز (در مناطق گچساران و باشت) نیز نقش مهمی در اقتصاد منطقه و کشور ایفا میکند.
صنایع دستی، نه تنها به عنوان یک میراث فرهنگی، بلکه به عنوان یک منبع درآمد برای بسیاری از خانوادهها، به ویژه زنان عشایر و روستایی، اهمیت دارد. گلیمبافی و جاجیمبافی در این استان از شهرت و کیفیت بالایی برخوردار است. تولید “چاروق” (نوعی کفش دستدوز از چرم) و “توشکدوزی” (تولید رواندازهای پشمی) نیز از دیگر فعالیتهای شاخص است. حمایت از این صنایع میتواند هم به حفظ فرهنگ و هم به رونق اقتصاد محلی کمک کند.
مراکز درمانی کهگیلویه و بویراحمد
مراکز درمانی و بیمارستانهای اصلی استان کهگیلویه و بویراحمد
استان کهگیلویه و بویراحمد با وجود پراکندگی جغرافیایی و طبیعت کوهستانی، دارای شبکهای از مراکز درمانی و بیمارستانهای دولتی، خصوصی و تخصصی است که خدمات بهداشتی-درمانی را به مردم استان ارائه میدهند. مهمترین این مراکز در شهرهای اصلی مستقر هستند.
شهر یاسوج (مرکز استان)
بیمارستان شهید بهشتی:بیمارستان اصلی و مرجع استان که اغلب خدمات تخصصی و فوقتخصصی را ارائه میدهد.
امام سجاد (ع): از دیگر بیمارستانهای مهم دولتی شهر.
بیمارستان آیتالله طاهری: (بیمارستان سابق ۲۲ بهمن) ارائهدهنده خدمات درمانی.
بیمارستان شهید جلیل: بیمارستانی با خدمات عمومی و تخصصی.
بیمارستان و زایشگاه خصوصی عرفان: از مراکز درمانی خصوصی مهم شهر.
درمانگاه هاو مراکز جامع خدمات سلامت: متعدد در سطح شهر.
شهر گچساران (دوگنبدان)
بیمارستان امام خمینی (ره): بیمارستان اصلی و مرجع شهرستان گچساران.
بیمارستان و زایشگاه خصوصی گچساران: ارتقاءدهنده سطح خدمات درمانی در منطقه.
بیمارستان امیرالمؤمنین (ع):(وابسته به شرکت نفت) ارائه خدمات به کارکنان و مردم.
کلینیک تخصصی و فوقتخصصی شهدای نفت:از مراکز درمانی مهم.
شهردهدشت
بیمارستان امام خمینی : بیمارستان اصلی شهرستان کهگیلویه.
مراکز درمانی فعال.
درمانگاه تخصصی هلال احمر.
شهر لیکک
بیمارستان امام رضا (ع): بیمارستان اصلی شهرستان بهمئی.
شهر باشت
بیمارستان امام رضا (ع): بیمارستان شهرستان باشت.
شهر چرام
بیمارستان در حال ساخت : بیمارستان شهرستان چرام.
شهر سیسخت
بیمارستان امام علی (ع): بیمارستان شهر دنا.
درمانگاه تخصصی شهدا.
سایر نقاط:
اکثر شهرهای دیگر و حتی بخشهای بزرگ استان نیز دارای بیمارستان یا بیمارستانهای کوچکتر، درمانگاههای شبانهروزی و خانههای بهداشت هستند تا پوشش اولیه بهداشتی را در مناطق روستایی و عشایری نیز فراهم کنند.
توجه مهم: این فهرست کلی است و ممکن است برخی مراکز جدید اضافه یا نام برخی تغییر کرده باشد. برای اطلاع دقیق و اضطراری، توصیه میشود از سامانه ۴۰۳۰ دانشگاه علوم پزشکی یاسوج و یا پایگاه اینترنتی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج استفاده کنید.
حیات وحش کهگیلویه وبویراحمد
طبیعتی بکر و ناهموار، متشکل از کوهستانهای مرتفع، جنگلهای گسترده بلوط، رودخانههای خروشان و دشتهای وسیع، یکی از ارزشمندترین و متنوعترین زیستگاههای طبیعی ایران به شمار میرود. این تنوع اقلیمی، پناهگاهی امن برای گونههای جانوری متعدد و کمنظیر فراهم کرده است.
پستانداران شاخص این منطقه شامل گونههای مهمی مانند پلنگ ایرانی، خرس قهوهای، کل و بز وحشی و قوچ و میش زاگرس میشود. همچنین گرگ، کفتار، روباه، شغال، گراز وحشی، سیاهگوش و انواع جوندگان و حیوانات کوچکجثه در مناطق مختلف استان زندگی میکنند.
این استان از تنوع پرندهای قابل توجهی نیز برخوردار است که از جمله آنها میتوان به کرکس، عقاب طلایی، شاهین، کبک دری، کبک معمولی، تیهو و انواع پرندگان آبی مهاجر در کنار رودخانهها اشاره کرد. در فصل بهار نیز پروانههای نادر در دشتهای گلدار مشاهده میشوند. در این فیلم صدای گونه کبک دری کوههای زاگرس به نمایش درآمده است.
خزندگان و آبزیان این ناحیه شامل انواع مارهای سمی و غیرسمی، سوسمار، لاکپشت و ماهیان بومی و اندمیک مانند ماهی زردپر در رودخانههای اصلی است.
مهمترین منطقه حفاظتشده استان، منطقه دنا است که به عنوان ذخیرهگاه زیستکره در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده و از غنیترین مناطق زیستی ایران محسوب میشود. دیگر مناطق مهم شامل منطقه حفاظتشده خاییز و منطقه شکارممنوع سفیدار هستند.
حیات وحش این استان با تهدیدهایی مانند شکار غیرقانونی، تخریب زیستگاه، چرای بیرویه دام، خشکسالی، تصادفات جادهای و توسعه بدون برنامهریزی مواجه است. حفظ این میراث طبیعی ارزشمند نیازمند توجه جدی و مشارکت همگانی است. سایت حفاظت محیط زیست استان
غذاهای محلی کهگیلویه و بویراحمد
غذاهای استان کهگیلویه و بویراحمد، آینهای از فرهنگ اصیل و زندگی روستایی و عشایری مردمان لر این دیار است. این غذاها عموماً با استفاده از مواد اولیه طبیعی، محلی و در دسترس مانند گوشت دامهای محلی، لبنیات، گیاهان خودروی کوهی و حبوبات تهیه میشوند و طعمی ساده اما عمیق و دلچسب دارند.
یکی از معروفترین غذاهای استان، آش کارده است که با گیاهی کوهی به نام کارده تهیه میشود و طعمی منحصربهفرد دارد. آش انار یا آش رب انار نیز از غذاهای مخصوص منطقه است که ترشی و شیرینی را به زیبایی ترکیب میکند. آش بیبی سهشنبه هم که معمولاً در مناسبتهای خاص پخته میشود، از انواع حبوبات و غلات تهیه میگردد.
در میان خورشها، خورش خلال بادام، که با گوشت، بادام کوهی خلال شده و ادویههای مخصوص تهیه میشود، جایگاه ویژهای دارد. قلیه ماهی نیز در مناطقی که دسترسی به ماهی رودخانهای وجود دارد، با ادویههای فراوان طبخ میشود.
غذاهای گوشتی و کبابی این استان بسیار شناختهشده هستند. کباب دنده محلی که از گوشت بره یا بزغاله با استخوان تهیه و روی آتش چوب بلوط یا ذغال پخته میشود، از لذیذترین کبابهای ایران است. نوعی کباب به نام تِلیت نیز وجود دارد که از گوشت چرخ کرده و ادویههای مخصوص به صورت سیخکباب درست میشود.
نانهای محلی، به ویژه نان تیری (نانی گرد و بزرگ) که در تنورهای سنتی پخته میشود، همراه جدانشدنی این غذاهاست. لبنیات محلی مانند ماست چکیده، کشک، قرهقروت و روغن حیوانی مرغوب نیز نه تنها به عنوان چاشنی، بلکه در پخت بسیاری از غذاها استفاده میشوند و بر غنای طعم آنها میافزایند.
در مجموع، سفره غذایی این استان، ترکیبی از انرژی، سلامت و طعمهای اصیل است که ریشه در سبک زندگی و طبیعت غنی منطقه دارد.
استان کهگیلویه و بویراحمد با وجود پتانسیلهای طبیعی و اقتصادی فراوان، منطقهای جذاب برای سرمایهگذاری در بخشهای مختلف به شمار میرود. موقعیت جغرافیایی ویژه، منابع غنی و نیروی انسانی مستعد، فرصتهای مناسبی را برای سرمایهگذاران فراهم کرده است.
در این فیلم که از شبکه استانی دنا پخش شده زنان روستایی وعشایری در حال پخت آش کارده وآش دوغ هستند.
فرصت های سرمایه گزاری در استان
بخش کشاورزی و باغداری: به دلیل تنوع اقلیمی، امکان کشت محصولات سردسیری و گرمسیری فراهم است. سرمایهگذاری در کشت گلخانهای، توسعه باغات انار و مرکبات، تولید گیاهان دارویی و ایجاد صنایع تبدیلی مرتبط با محصولات کشاورزی و دامی مانند خشکبار، فرآوری عسل، بستهبندی گوشت و لبنیات سنتی از ظرفیت بالایی برخوردار است.
بخش گردشگری: طبیعت بکر و چهارفصل، جاذبههای تاریخی و فرهنگ اصیل عشایری، پایههای محکمی برای توسعه صنعت گردشگری است. احداث اقامتگاههای بومگردی در مناطق روستایی و عشایری، ایجاد زیرساختهای اکوتوریسم و طبیعتگردی در مناطق مانند دنا، توسعه خدمات گردشگری ماجراجویانه و راهاندازی مراکز تفریحی کنار رودخانهها از جمله فرصتهای سودآور در این حوزه است.
بخش صنعت و معدن: اگرچه بخشی از صنایع بزرگ مرتبط با نفت و گاز در این استان فعال است، ولی فرصتهای زیادی در حوزه صنایع کوچک و متوسط وجود دارد. سرمایهگذاری در فرآوری محصولات معدنی مانند سنگهای تزئینی، تولید مصالح ساختمانی و به ویژه ایجاد صنایع پاییندستی و جنبی مرتبط با صنعت نفت و گاز در شهرهایی مانند گچساران میتواند اقتصادی باشد.
بخش دامداری و طیور: با توجه به حضور سنتی دامداری و مراتع غنی، سرمایهگذاری در ایجاد دامداریهای صنعتی، پرواربندی مدرن، پرورش طیور و صنایع فرآوری پوست و پشم دارای توجیه اقتصادی است.
چالشها و ملاحظات: سرمایهگذاری در این استان نیازمند توجه به برخی چالشها از جمله زیرساختهای حمل و نقلی در برخی مناطق، محدودیتهای منابع آبی در دورههای خشکسالی و لزوم همراهی با بافت فرهنگی و اجتماعی محلی است. با این حال، حمایتهای دولتی و استانی، هزینههای نسبتاً پایین راهاندازی و نیروی کار مشتاق، میتواند بر این چالشها غلبه کند.
در مجموع، این استان به ویژه برای سرمایهگذارانی که به دنبال حوزههای کمتر رقابتی، متکی بر منابع داخلی و دارای ارزش افزوده فرهنگی و طبیعی بالا هستند، مقصدی امیدبخش و سودآور محسوب میشود.
بهترین زمان سفر به کهگیلویه و بویراحمد
بهترین زمان سفر به استان کهگیلویه و بویراحمد به شدت به هدف شما از سفر و نوع فعالیتی که در نظر دارید وابسته است. این استان به دلیل تنوع اقلیمی و ارتفاعات مختلف، در هر فصل چهره ای متفاوت دارد.اگر هدف اصلی شما لذت بردن از هوای معتدل و طبیعت سرسبز و گل های بهاری است، فصل بهاربه ویژه از اواسط فروردین تا اواخر خرداد بهترین گزینه است. در این فصل دشت های استان، از جمله مشهورترین آنها در منطقه پاتاوه، پوشیده از گل های لاله واژگون می شوند و آبشارها پرآب و رودخانه ها خروشان هستند. هوای یاسوج و سیسخت در این زمان بسیار مطبوع است.
برای فرار از گرمای طاقت فرسای تابستان شهرهای جنوبی و مرکزی ایران، فصل تابستان بهترین انتخاب است. ماه های تیر و مرداد در شهرهای مرتفعی مانند یاسوج، سیسخت و چرام، روزهای گرم و آفتابی و شب های خنک دارند و جایگاه مناسبی برای طبیعت گردی و کوهنوردی در ارتفاع پایین تر قله ها هستند.
اگر مشتاق دیدن رنگ های پاییزی جنگل های بلوط هستید، اوایل پاییز یعنی مهر و نیمه اول آبان زمان مناسبی است. هوای استان در این زمان هنوز معتدل است و کاهش نسبی مسافران می تواند فرصت تجربه ای آرام تر را فراهم کند.
زمستان نیز با وجود سرمای شدید و بارش برف سنگین در مناطق مرتفع مانند سیسخت و دنا، برای علاقه مندان به ورزش های زمستانی و دیدن چهره برفی کوهستان جذاب است. البته باید توجه داشت که جاده های کوهستانی ممکن است به دلیل برف و یخبندان مسدود یا با مشکل همراه شوند.
در نهایت، برای سفرهای کلی و دیدنی از جاذبه های عمومی استان، ماه های اردیبهشت، خرداد، مهر و شهریور را می توان به عنوان بهترین بازه زمانی در نظر گرفت.
جمعبندی و سخن پایانی
استان کهگیلویه و بویراحمد، با همه زیباییها و ظرفیتهایش، همچون گنجی پنهان در دل زاگرس است. این استان ترکیبی کمنظیر از طبیعت خشن و باشکوه کوهستان، مردمانی صمیمی و مهماننواز، و فرهنگی ریشهدار و زنده را ارائه میدهد. سفر به این دیار میتواند فرصتی برای فرار از شلوغی شهرها، تجربه آرامش در آغوش طبیعت و آشنایی با سبک زندگی اصیل ایرانی باشد.
با این حال، توسعه متوازن استان کهگیلویه و بویراحمد نیازمند توجه بیشتر به زیرساختها، معرفی بهتر جاذبهها در سطح ملی و بینالمللی، و سرمایهگذاری هوشمند در بخش گردشگری پایدار است. حفظ محیط زیست بکر آن، به ویژه جنگلهای بلوط و منطقه دنا، در کنار توسعه اقتصادی، بزرگترین چالش و مسئولیت پیش روست.
در نهایت، شناخت و بازدید از استان کهگیلویه و بویراحمد تنها یک سفر تفریحی نیست، بلکه سفری برای درک عمیقتر از تنوع و غنای سرزمین ایران است. از بلندای قله دنا تا گرمای چشمههای آبگرم، از همخوانی زنان عشایر در هنگام گلیمبافی تا طنین موسیقی محلی در مراسم عروسی، این استان روایتی زنده و جذاب دارد که انتظار میکشد شنیده شود.
