لزوم توجه به اخلاق علمی در تحقیقات دانشگاهی

به نقل از مرکز پژوهش های مجلس؛

در دو دهه گذشته با گسترش بی‌سابقه آموزش عالی و اجازه تاسیس رشته‌ها و واحدهای دانشگاهی متعدد در سراسر کشور، تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی نیز رشد بالایی را تجربه کرده است. اما، این توسعه آموزش عالی و رشد تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی با افزایش تقلب در تهیه آثار علمی به‌خصوص مقاله‌های علمی و پژوهشی و علمی-ترویجی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی همراه شد که برخی مقالات علمی نیز این موضوع را تایید می‌کنند . به همین دلیل در تاریخ ۱۳/۰۴/۱۳۹۵ «لایحه مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» با هدف زدودن فعالیت‌های غیرقانونی در عرصه آموزش عالی تقدیم مجلس شورای اسلامی شد و در تاریخ ۱۴/۰۶/۱۳۹۶ با عنوان«قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» به‌تصویب رسید. در این قانون در خصوص «تهیه، عرضه و یا واگذاری آثاری از قبیل رساله، پایان‌نامه، مقاله، طرح پژوهشی، کتاب، گزارش یا سایر آثار مکتوب و یا ضبط‌شده پژوهشی ـ علمی و یا هنری اعم از الکترونیکی و غیرالکترونیکی» به‌صورت غیرقانونی، توسط هر شخص حقیقی و حقوقی جرم انگاری شده است. این قانون دو بخش مهم پیشگیری و مجازات را برای مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی در نظر گرفته است و برای همه دستگاه‌های مرتبط از جمله وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مؤسسه‌های آموزش‌عالی، پژوهشی فناوری دولتی و غیردولتی زیر نظر این وزارتخانه‌ها و همچنین حوزه‌های علمیه گذاشته است. به گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی بخشی از دانشجویان کشور نسبت به رعایت اخلاق علمی کم توجه بوده اند و میزان مشابهت در آثار علمی آنها بالا بوده است. سهم پارساهای(پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری) غیرقابل پذیرش(بیش از ۳۰ درصد مشابهت) در سال ۱۴۰۱ حدود ۴۱ درصد بوده است که نشان دهنده عدم رعایت حقوق مالکیت معنوی و اخلاق علمی در دانشگاه‌های کشور است. سایر انواع تقلب در تهیه آثار علمی نیز در کشور وجود دارد که در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده است. متن کامل گزارش در این لینک قابل دسترس است.